Rodzice walczący między sobą o dziecko to u Davida Cronenberga szczególny wątek. Pod koniec lat 70. doświadczył podobnej sytuacji w swojej rodzinie. Jego pierwsza żona, Margaret Hindson, chciała wyjechać z Kanady i związać się z podejrzaną komuną w Kalifornii. Planowała zabrać ze sobą ich córkę Cassandrę. Cronenbergowi udało się odzyskać dziecko i rozwieść, a kolejny film – Potomstwo – wypełnił autobiograficznymi wspomnieniami z tamtego okresu. Nazywa go swoją wersją Sprawy Kramerów.
Potomstwo to dramat rodziny Carvethów: niestabilnej emocjonalnie Noli (Samantha Eggar), jej męża Franka (Art Hindle), oraz ich kilkuletniej córki Candice (Cindy Hinds). Dziewczynka raz spędza czas z ojcem w domu, a raz z matką w Somafree – klinice medycyny alternatywnej. Tam Nolą opiekuje się charyzmatyczny psychiatra, doktor Hala Raglana (Oliver Reed). Podczas terapii lekarz wciela się w osoby z życia Noli i stara się poznać jej stosunek do nich. W każdym przypadku okazuje się, że kobieta czuje tylko niepohamowany gniew. Tymczasem Frank zauważa, że ich córka Candice po powrocie od matki ma na ciele ślady pobicia. Oskarża Nolę, ale dostępu do niej broni doktor Raglan. Frank robi więc zdjęcia obrażeń córki i zaczyna szukać ludzi pokrzywdzonych przez Raglana. Chce zebrać materiały obciążające go i drogą sądową uzyskać prawa do wychowywania córki. Tymczasem zaczynają ginąć kolejne osoby, które wzbudzają w Noli agresję. Okazuje się, że za wszystkim stoją zdeformowane dzieci.
Potomstwo gniewu
Cronenberg nasycił Potomstwo negatywnymi emocjami. Nie licząc kochającego i dobrego Franka, prawie wszyscy bohaterowie są motywowani gniewem lub chęcią zemsty, w szczególności Nola. Despotyczna i niestabilna psychicznie kobieta ma w sobie wszystko, czego Cronenberg nienawidził w byłej żonie. Dobór aktorki też był podyktowany częściowym podobieństwem Samanthy Eggar do Margaret Hindson. W Potomstwie matka uosabia gniew skierowany w każdego – terapeutę, męża, a nawet własne dziecko. W rozmowie z Frankiem Nola przyznaje: „Prędzej zabiję Candice, niż pozwolę ci ją zabrać”. To zaprzeczenie macierzyństwa, a w przypadku Potomstwa wręcz jego karykatura. Nola kumuluje w sobie gniew do tego stopnia, że staje się on wartością sam w sobie. Przestaje być tylko uczuciem, a zaczyna przybierać ludzką formę. Ciało Noli pokryte jest torbielami, w których rośnie tytułowe potomstwo: kalekie i wściekłe dzieci niszczące wszystko, co ich matce wydaje się wrogie.
Potomstwo to pierwszy film Cronenberga z bardziej znanymi nazwiskami w obsadzie i większym budżetem. Po czterdziestu latach od premiery zestarzała się jedynie charakteryzacja pomiotów Noli, choć ich toporność i gumowe maski mają swój urok w stylu retro. Za to zeszlachetniała słynna scena narodzin potomstwa, kiedy Nola rozrywa torbiel i wyjmuje z niej dziecko. Do dziś jest to w równym stopniu widok odpychający i fascynujący. Magnetyzmu nie straciły też sceny dramatyczne. Samantha Eggar wspominała, że rola Noli była bardzo szekspirowska, ponieważ siła scenariusza opierała się na dobrze napisanych dialogach. Mogły też odpowiednio wybrzmieć dzięki skupieniu uwagi widza na twarzach aktorów i oszczędnej scenografii. Cronenbergowi udało się osiągnąć to wszystko bez teatralnej umowności. Potomstwo to angażujący dramat rodzinny, bardzo wyrazisty dzięki horrorowemu sznytowi. Zapewniają to sugestywne efekty specjalne i kojarząca się z Psychozą smyczkowa, niepokojąca muzyka Howarda Shore’a.
Chłodno o emocjach
Potomstwo zrodziło się z przykrych przeżyć i negatywnych emocji Cronenberga, co w jego karierze stanowi ewenement. To jedyna tak mocno autobiograficzna pozycja w jego dorobku. W wywiadach przyznaje też, że chciał przepracować doświadczenia związane z rozwodem i opieką nad dzieckiem i zrobienie filmu wydało mu się naturalnym wyborem. I choć fabuła Potomstwa była boleśnie bliska Cronenbergowi, udało mu się uniknąć sentymentalnego wyciskania łez i szantażu emocjonalnego. Sam przyznaje, nie chce traktować ludzi w kinie jak psów Pawłowa. Szacunek reżysera do widza się opłacił, bo Potomstwo po czterdziestu latach wciąż ma ostre zęby i dużą siłę.
OCENA: 7/10
Brak komentarzy